Trochę statystyki
Przedstawienie statystyczne sportu raciborskiego w latach 1922-1933 nie jest łatwe. I nie wynika ono tylko z braku źródeł historycznych z tej dziedziny, ale przede wszystkim z faktu, iż ruch sportowy w tym okresie rozwijał się przechodząc różne zmiany.
W tym czasie wiele klubów zakończyło swoją egzystencję, na ich miejsce powstały nowe, inne kluby zaś dzieliły się, czy też zawieszały chwilowo swoją działalność. To samo dotyczy infrastruktury sportowej miasta. Najobszerniejsze dane dotyczące tych zagadnień pochodzą z roku 1928. Dane te uzupełniam wynikami własnych badań.
W roku tym istniały w Raciborzu następujące obiekty sportowe:
- pięć boisk gimnastycznych i sportowych o pow. łącznej 58 tys. m2, znajdujących się przy ówczesnych: Ludwig - Jahn Strasse., Schloßstrasse, Troppauer Strasse, Am Schützenhaus i Cäcilienstrasse
- cztery pomocnicze boiska sportowe o pow. 87.300 m2 znajdujące się przy ówczesnych: Am Plinzgraben, Eichendorffstrasse, Erlenstrasse i Coseler Strasse,
- cztery hale sportowe o pow. 1520 m2 (w roku 1930 2092 m2),
- dwa baseny kąpielowe o pow.
łącznej 3500 m2 znajdujące się nad Odrą oraz kąpielisko miejskie o pow. 3600 m2,
- dwa obiekty strzeleckie o pow. 1900 m2 (w roku 1935 było ich 4, a w powiecie 13),
- jeden kompleks łyżwiarski o pow. 10000 m2, znajdujący się w parku Eichendorffa,
- trzy kompleksy tenisowe przy ówczesnych: Eichendorffstrasse, Schützenhaus i Schloßstrasse, o pow. łącznej 7000 m2 (w latach trzydziestych powierzchnia obiektów tenisowych wzrosła do 10000 m2),
- Bootshausy (przystanie kajakowe) znajdujące się przy Schloßbrücke (Most Zamkowy) i na terenie browaru,
- dwa schroniska młodzieżowe o pow. 265 m2, znajdujące się przy ówczesnej Wilhelmstrasse.
W 1929 r. w raciborskich klubach sportowych było zrzeszonych 4697 mieszkańców Raciborza. Było to 11,4 proc. ogółu mieszkańców miasta. 49,7 proc. stanowiła młodzież w wieku 14-20 lat, a 25,1 proc. stanowiły kobiety. Ogólna powierzchnia urządzeń sportowych wynosiła 145.000 m2. Racibórz zajmował pod tym względem trzecie miejsce w prowincji, za Opolem i Nysą, wyprzedzając Zabrze i Gliwice. Do statystyki należałoby dodać także boiska szkolne i zastępcze, nie ujęte w wykazie. Na 58 istniejących w Raciborzu w 1930 r. szkół, pięć z nich nie posiadało boiska sportowego, dziewięć posiadało boisko za małe, a 34 szkoły miały wystarczająco duży plac sportowy. W powiecie wiejskim powierzchnia obiektów sportowych wynosiła w 1930 r. 362.276 m2. W 1935 r. mieszkało w Raciborzu 51.680 osób, dysponujących 248.000 m2 powierzchni obiektów sportowych. W powiecie wiejskim natomiast mieszkało wtedy 61.048 osób (stan z 16.6.1933 r.), dysponujących 442.000 m2 powierzchni sportowej. W 1928 r. w powiecie wiejskim działały 62 kluby sportowe. W samym Raciborzu istniały w tym czasie 34 kluby, tj.
Kluby gimnastyczne:
„Alter Turnverein 1861 Ratibor”
„Arbeiter - Turn - und Sportverein 1926”
Männer - Turnverein „Eintracht” 1882
Turn - und Gesangverein „Deutsche Eiche” 1904
Turn - und Spielverein „Studzienna” 1902
Turnverein „Jugendhorst“”1912
#nowastrona#
Kluby lekkoatletyczne:
„Behördensportverein Oberschlesien 1927”
Ratiborer Spiel - und Eislaufverein 1905
Spiel - und Eislaufverein „Ostrog” 1907
Spiel - und Eislaufverein „Plania” 1907
Ciężka atletyka:
Kraft - Sportverein „Germania” 09
Boks:
Amateur - Box- Club „Ariston” 1924
Sporty wodne, pływanie:
„Ratiborer Schwimmclub 1924”
„Delphin” Ratibor (nie wymieniony w wykazie)
Wioślarstwo:
„Ruderverein Ratibor e. V. 1888”
Gry zespołowe, piłka nożna:
Sportverein „Ostrog 19”
Sportverein „Preussen 1906”
Sportverein „Ratibor 03”
Sportfreunde „Ratibor 21”
Kolarstwo:
Rad - und Kraftfahrverein „Ratibor 1899”
Turystyka piesza:
Wandergruppe „Schwalbe” 1926
Kluby młodzieżowe (Jugendpflege):
Jugendgruppe des Berufsverbandes der Katholischen Hausgehilfinnen 1919
Jugendgruppe des Katholischen Verbandes Weiblicher Kaufmannischer Angestellten und Beamtinnen
Jünglings - und Jungmänner - Verein „ST. Paschalis” (DJK) 1927
Katholischer Jugenbund Wertätiger Mädchen „St. Hedwig” 1925
Katholischer Weiblicher Jugendverein „St. Liebfrauen” 1909
Katholischer Gesellenverein Ratibor DJK „Kolping” 1855
Katholischer Jugend - und Jungmännerverein „Ostrog 1909” (DJK)
Katholischer Jugend - und Jungmännerverein „St. Nikolaus” 1921 (DJK)
Männlicher Katholischer Jugenverein „St. Liebfrauen” (DJK)
Inne związki i kluby:
„Bismarckbund der D. N. V. P. 1921”
„Marineverein Ratibor”
„Sozialistischer Arbeiterjugend 1925”
„Deutscher Sportclub Ratibor (DSC)”
#nowastrona#
Wykaz nie obejmuje wszystkich raciborskich klubów. Nie ujęto w nim tych, które zakończyły swoją działalność przed 1928 r., jak chociażby „FC Schlesien Ratibor”, sekcji sportowych w klubach policyjnych i robotniczych, polskich organizacji sportowych, klubu „Radfahrerverein Wanderer”, „Kegelklub 1912 Ratibor”, „Schachverein Siemens - Planiawerke”, „Schachklub Ratibor 1913”, „DLV Ratibor” (lotniarstwo, szybownictwo), klubu narciarskiego, „Reichsbahn - Turn - und Sportverein”, Tennis-Verein „Schwarz-Weiss” czy klubów strzeleckich.
Można śmiało stwierdzić, że w latach 1922-1923 istniało w Raciborzu co najmniej pięćdziesiąt klubów i organizacji sportowych. W mieście i powiecie natomiast było ich ponad sto dziesięć. Nie sposób wymienić w tym miejscu wszystkich dyscyplin sportowych uprawianych w raciborskich klubach. Łatwiej jest wymienić dyscypliny, którymi w Raciborzu nie zajmowano się (na które się w swych badaniach nie natknąłem). Były to: hokej na lodzie, łucznictwo, koszykówka, brydż sportowy. Niektóre z tych dyscyplin , jak np. koszykówka, stały się popularne w okresie późniejszym.
Piotr Sput
W roku tym istniały w Raciborzu następujące obiekty sportowe:
- pięć boisk gimnastycznych i sportowych o pow. łącznej 58 tys. m2, znajdujących się przy ówczesnych: Ludwig - Jahn Strasse., Schloßstrasse, Troppauer Strasse, Am Schützenhaus i Cäcilienstrasse
- cztery pomocnicze boiska sportowe o pow. 87.300 m2 znajdujące się przy ówczesnych: Am Plinzgraben, Eichendorffstrasse, Erlenstrasse i Coseler Strasse,
- cztery hale sportowe o pow. 1520 m2 (w roku 1930 2092 m2),
- dwa baseny kąpielowe o pow.
łącznej 3500 m2 znajdujące się nad Odrą oraz kąpielisko miejskie o pow. 3600 m2,
- dwa obiekty strzeleckie o pow. 1900 m2 (w roku 1935 było ich 4, a w powiecie 13),
- jeden kompleks łyżwiarski o pow. 10000 m2, znajdujący się w parku Eichendorffa,
- trzy kompleksy tenisowe przy ówczesnych: Eichendorffstrasse, Schützenhaus i Schloßstrasse, o pow. łącznej 7000 m2 (w latach trzydziestych powierzchnia obiektów tenisowych wzrosła do 10000 m2),
- Bootshausy (przystanie kajakowe) znajdujące się przy Schloßbrücke (Most Zamkowy) i na terenie browaru,
- dwa schroniska młodzieżowe o pow. 265 m2, znajdujące się przy ówczesnej Wilhelmstrasse.
W 1929 r. w raciborskich klubach sportowych było zrzeszonych 4697 mieszkańców Raciborza. Było to 11,4 proc. ogółu mieszkańców miasta. 49,7 proc. stanowiła młodzież w wieku 14-20 lat, a 25,1 proc. stanowiły kobiety. Ogólna powierzchnia urządzeń sportowych wynosiła 145.000 m2. Racibórz zajmował pod tym względem trzecie miejsce w prowincji, za Opolem i Nysą, wyprzedzając Zabrze i Gliwice. Do statystyki należałoby dodać także boiska szkolne i zastępcze, nie ujęte w wykazie. Na 58 istniejących w Raciborzu w 1930 r. szkół, pięć z nich nie posiadało boiska sportowego, dziewięć posiadało boisko za małe, a 34 szkoły miały wystarczająco duży plac sportowy. W powiecie wiejskim powierzchnia obiektów sportowych wynosiła w 1930 r. 362.276 m2. W 1935 r. mieszkało w Raciborzu 51.680 osób, dysponujących 248.000 m2 powierzchni obiektów sportowych. W powiecie wiejskim natomiast mieszkało wtedy 61.048 osób (stan z 16.6.1933 r.), dysponujących 442.000 m2 powierzchni sportowej. W 1928 r. w powiecie wiejskim działały 62 kluby sportowe. W samym Raciborzu istniały w tym czasie 34 kluby, tj.
Kluby gimnastyczne:
„Alter Turnverein 1861 Ratibor”
„Arbeiter - Turn - und Sportverein 1926”
Männer - Turnverein „Eintracht” 1882
Turn - und Gesangverein „Deutsche Eiche” 1904
Turn - und Spielverein „Studzienna” 1902
Turnverein „Jugendhorst“”1912
#nowastrona#
Kluby lekkoatletyczne:
„Behördensportverein Oberschlesien 1927”
Ratiborer Spiel - und Eislaufverein 1905
Spiel - und Eislaufverein „Ostrog” 1907
Spiel - und Eislaufverein „Plania” 1907
Ciężka atletyka:
Kraft - Sportverein „Germania” 09
Boks:
Amateur - Box- Club „Ariston” 1924
Sporty wodne, pływanie:
„Ratiborer Schwimmclub 1924”
„Delphin” Ratibor (nie wymieniony w wykazie)
Wioślarstwo:
„Ruderverein Ratibor e. V. 1888”
Gry zespołowe, piłka nożna:
Sportverein „Ostrog 19”
Sportverein „Preussen 1906”
Sportverein „Ratibor 03”
Sportfreunde „Ratibor 21”
Kolarstwo:
Rad - und Kraftfahrverein „Ratibor 1899”
Turystyka piesza:
Wandergruppe „Schwalbe” 1926
Kluby młodzieżowe (Jugendpflege):
Jugendgruppe des Berufsverbandes der Katholischen Hausgehilfinnen 1919
Jugendgruppe des Katholischen Verbandes Weiblicher Kaufmannischer Angestellten und Beamtinnen
Jünglings - und Jungmänner - Verein „ST. Paschalis” (DJK) 1927
Katholischer Jugenbund Wertätiger Mädchen „St. Hedwig” 1925
Katholischer Weiblicher Jugendverein „St. Liebfrauen” 1909
Katholischer Gesellenverein Ratibor DJK „Kolping” 1855
Katholischer Jugend - und Jungmännerverein „Ostrog 1909” (DJK)
Katholischer Jugend - und Jungmännerverein „St. Nikolaus” 1921 (DJK)
Männlicher Katholischer Jugenverein „St. Liebfrauen” (DJK)
Inne związki i kluby:
„Bismarckbund der D. N. V. P. 1921”
„Marineverein Ratibor”
„Sozialistischer Arbeiterjugend 1925”
„Deutscher Sportclub Ratibor (DSC)”
#nowastrona#
Wykaz nie obejmuje wszystkich raciborskich klubów. Nie ujęto w nim tych, które zakończyły swoją działalność przed 1928 r., jak chociażby „FC Schlesien Ratibor”, sekcji sportowych w klubach policyjnych i robotniczych, polskich organizacji sportowych, klubu „Radfahrerverein Wanderer”, „Kegelklub 1912 Ratibor”, „Schachverein Siemens - Planiawerke”, „Schachklub Ratibor 1913”, „DLV Ratibor” (lotniarstwo, szybownictwo), klubu narciarskiego, „Reichsbahn - Turn - und Sportverein”, Tennis-Verein „Schwarz-Weiss” czy klubów strzeleckich.
Można śmiało stwierdzić, że w latach 1922-1923 istniało w Raciborzu co najmniej pięćdziesiąt klubów i organizacji sportowych. W mieście i powiecie natomiast było ich ponad sto dziesięć. Nie sposób wymienić w tym miejscu wszystkich dyscyplin sportowych uprawianych w raciborskich klubach. Łatwiej jest wymienić dyscypliny, którymi w Raciborzu nie zajmowano się (na które się w swych badaniach nie natknąłem). Były to: hokej na lodzie, łucznictwo, koszykówka, brydż sportowy. Niektóre z tych dyscyplin , jak np. koszykówka, stały się popularne w okresie późniejszym.
Piotr Sput