Dominik Lasok

ur. 04.01.1921, zm. 11.04.2000

Urodził się 4 stycznia 1921 r. w Turzy Śląskiej, będąc najmłodszym spośród siedmiorga rodzeństwa – dzieci śląskiego działacza Alojzego Lasoka i jego żony Albiny z domu Przybyła. W szkole powszechnej dał się poznać jako utalentowany uczeń. Trafił więc do Państwowego Gimnazjum w Rybniku, którego jednak nie ukończył, bowiem ze względu na wybuch II wojny światowej musiał przerwać naukę. Odbył przeszkolenie wojskowe i trafił na front. Uczestniczył w obronie Lwowa. Dostał się do niewoli, z której jednak udało mu się zbiec.

Na wojenny szlak wrócił we Francji, do której przedostał się na początku 1940 r. Tam ochotniczo wstąpił do powstającego wojska polskiego. Został wcielony do 2 Dywizji Strzelców Pieszych, w szeregach której walczył aż do kapitulacji Francji. Trafił wówczas do Szwajcarii. Tam zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął studia w zakresie prawa, na Uniwersytecie we Fryburgu. W 1944 uzyskał dyplom i… ponownie wrócił na front, zaciągnął się bowiem do 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej, z którą przeszedł kampanię włoską. Po wojnie zamieszkał w Wielkiej Brytanii. Uzupełniał wykształcenie studiując adwokaturę na Durham University, w 1954 r. uzyskał tytuł doktora filozofii. Cztery lata później został adiunktem na University of Exeter, której to uczelni pozostał wierny do końca swej naukowej kariery.

W 1968 uzyskał etat profesora, czterokrotnie był wybierany na dziekana wydziału prawa. Został członkiem korespondentem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, w 1970 r. przedstawił na Polskim Uniwersytecie Na Obczyźnie rozprawę habilitacyjną. W 1972 otrzymał od prezydenta RP na uchodźstwie Stanisława Ostrowskiego propozycję objęcia teki ministra spraw zagranicznych, ale odmówił uznając, że taka funkcja ograniczyłaby mu karierę naukową. W tym samym roku zorganizował i objął stanowisko kierownika w pierwszym brytyjskim Centrum Prawa Europejskiego, w 1982 otrzymał tytuł Radcy Królewskiego. Rok później został uhonorowany Orderem Palm Akademickich, a w 1987 honorowym członkiem palestry stanu Wirginia oraz doktorem honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ponadto posiadał liczne wyróżnienia i tytuły, m.in. honorowe doktoraty Université d’Aix-Marseille III i Uniwersytetu Stambulskiego. Biegle władał językiem angielskim, francuskim, włoskim i niemieckim, dzięki czemu gościnnie wykładał na wielu uczelniach m.in. w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Włoszech, Turcji, Francji, Irlandii, Singapurze i Japonii.

Po upadku komunizmu przeszczepiał naukę prawa europejskiego na grunt polski. Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Na emeryturę przeszedł w 1986, w 1999 został przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP. W latach 90. XX w. bywał często w Turzy Śl. Zmarł 11 kwietnia 2000 r. w Exeter i został pochowany w Anglii. 10 listopada 2009 r. został patronem Gimnazjum w Turzy Śl. Na miejscowym cmentarzu upamiętnia go tablica na rodzinnym grobie. Przetrwał też rodzinny dom profesora z początków XX w.

Artur Marcisz