Franciszek Palarczyk

ur. 26.08.1887, zm. 24.02.1961

Franciszek Palarczyk urodził się 26 sierpnia 1887 r. w Baranowicach. Był synem Józefa i Katarzyny z domu Turocha. Po ukończeniu szkoły ludowej w rodzinnej miejscowości uczęszczał do gimnazjum w Pszczynie, a później w Gliwicach. W 1909 r. rozpoczął naukę na wydziale teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Podczas studiów należał do tajnych organizacji akademickich młodzieży polskiej ze Śląska. 21 czerwca 1913 r. przyjął święcenia kapłańskie.

Był wikarym w Bielszowicach (od 4 października 1913 r.), Krapkowicach w powiecie opolskim (od 16 marca 1914 r.) i w Lipinach (od 12 czerwca 1915 r.). Polskie nastawienie i jego działalność plebiscytowa na rzecz przyłączenia Górnego Śląska do Polski ściągnęły na niego różne przykrości i przysporzyły mu wrogów. Z tego powodu przeniesiono go z Lipin do parafii w Szobiszowicach. W wyniku petycji podpisanych przez organizacje polskie i polskich parafian z Lipin (obecnie Świętochłowice) kuria wrocławska zgodziła się na jego powrót. Od lutego 1921 r. kierował tam 300-osobowym Towarzystwem Oświaty na Górnym Śląsku im. św. Jacka. Był też kapelanem powstańczym.

Już po podziale Górnego Śląska w 1922 r. kilkakrotnie usiłował uzyskać zgodę Administracji Apostolskiej dla Polskiego Śląska na pozostanie w Lipinach w charakterze proboszcza. W 1924 r. został jednak skierowany do Radlina. Powierzono mu tam zadaniem utworzenia nowej parafii w Biertułtowach. Miejsce, gdzie stanie nowa świątynia wskazał podczas spaceru. Eryk Holona w publikacji „Ocalić od zapomnienia” pisze: „w drodze ze stacji kolejowej Obszary dokonał lustracji terenu i postanowił, że kościół powinien być wybudowany przy drodze z Obszar do Biertułtów, w miejscu odgałęzienia drogi do Głożyn”. Prace rozpoczęto w maju 1926 r. Brało w nich udział wielu parafian wraz z samym ks. Palarczykiem. Kamień węgielny został poświęcony 15 sierpnia 1926 r., w uroczystość Wniebowzięcia NMP. Budowa trwała ponad dwa lata, uroczyste poświęcenie nowego kościoła odbyło się 7 października 1928 r. Jeszcze przed ukończeniem budowy świątyni, ks. Franciszek otrzymał nominację na proboszcza nowo powstałej parafii. Za swe dokonania w 1930 r. został odznaczony Złotym Krzyżem Watykańskim „Zasłużonym dla Kościoła”.

Po wybuchu II wojny światowej, 9 listopada 1939 r. za swoją działalność patriotyczną i plebiscytową został aresztowany przez gestapo. Więziono go w Wodzisławiu Śl. i Rybniku. Po zwolnieniu, 15 marca 1940 r. zabroniono mu powrotu do biertułtowskiej parafii. Przebywał więc w Rybniku, a po otrzymaniu nakazu wysiedlenia katowicki wikariusz generalny skierował go do diecezji krakowskiej. Do końca wojny mieszkał u chłopa w Zalasowej, a następnie wrócił na probostwo w Biertułtowach.

W obliczu przedłużającego się pobytu za granicą przedwojennego dziekana dekanatu rybnickiego, ks. Tomasza Reginka, 14 sierpnia 1946 r. został mianowany tymczasowo dziekanem. Z godności tej zrezygnował pod koniec 1954 r., ale wikariusz kapitulny, ks. Jan Piskorz, który współpracował z władzami komunistycznymi, mianował go dziekanem honorowym. Rok później, z okazji konsekracji katedry w Katowicach, został radcą duchownym. Kilka dni przed powrotem biskupów katowickich z wygnania w 1956 r. został kanonikiem honorowym Kapituły Katedralnej. Było to wyrazem uznania dla ofiarności jego parafii na rzecz budowy katedry w Katowicach.

W ostatnich latach życia często chorował. Zmarł 24 lutego 1961 r. w Biertułtowach w wieku 74 lat. Jego pogrzeb odbył się trzy dni później w asyście ks. biskupa Herberta Bednorza, ponad stu księży, a także rzeszy parafian i wiernych z okolicy oraz sióstr zakonnych. Ks. Palarczyk został pochowany na biertułtowskim cmentarzu parafialnym. Jego ciało spoczęło w tamtejszej kaplicy, która podczas budowy kościoła pełniła funkcję tymczasowej świątyni.

Justyna Koniszewska