Prawo do emerytury rolniczej według nowych zasad

Od 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny jest podwyższany stopniowo o trzy miesiące każdego roku. Stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego dotyczy kobiet urodzonych od 1 stycznia 1953 r. i mężczyzn urodzonych od 1 stycznia 1948 r. 67 lat to wiek emerytalny dla kobiet urodzonych po 30 września 1973 r. i mężczyzn urodzonych po 30 września 1953 r.

Prawo do emerytury rolniczej przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego

Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi i małżonkowi rolnika), który osiągnął wiek 55 lat (dla kobiety) lub 60 lat (dla mężczyzn), legitymuje się okresem podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez co najmniej 30 lat i zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Powyższe warunki muszą być spełnione do 31 grudnia 2017 r.

Częściowa emerytura rolnicza

Przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, małżonkowi rolnika i domownikowi), który nie osiągnął wieku emerytalnego, ukończył wiek co najmniej 62 lata – kobieta i co najmniej 65 lat – mężczyzna i ma okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i co najmniej 40 lat dla mężczyzn. Świadczenie to przysługuje w wysokości 50% kwoty emerytury rolniczej ustalonej na ogólnych zasadach.

Częściowa emerytura rolnicza nie zostanie zawieszona ani zmniejszona, jeżeli emeryt będzie nadal prowadził działalność rolniczą lub będzie osiągał przychody z działalności pozarolniczej podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Po osiągnięciu wieku emerytalnego emerytura częściowa zostanie z urzędu zamieniona na emeryturę rolniczą.

Okresowa emerytura rolnicza

Przysługuje osobie, której upłynął okres, na jaki została przyznana jej renta strukturalna przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a która nie osiągnęła wieku emerytalnego. Okresowa emerytura rolnicza przysługuje: po upływie okresu pobierania renty strukturalnej – do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego i w wysokości emerytury podstawowej – bez względu na posiadany okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Emerytura okresowa zostanie zawieszona lub zmniejszona, jeżeli emeryt podejmie działalność rolniczą lub będzie osiągał przychody z tytułu działalności pozarolniczej podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Po osiągnięciu wieku emerytalnego zostanie przyznana emerytura rolnicza, jeżeli uprawniony do emerytury okresowej będzie legitymował się co najmniej 25-letnim okresem ubezpieczenia emerytalno-rentowego.

Okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej

Do wymaganego do przyznania prawa do emerytury rolniczej okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu zalicza się okresy: podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983 – 1990; prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.; od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi (przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.

Osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej nie uwzględnia się okresów, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi, tj. okresów składkowych (np. zatrudnienie, służba wojskowa) lub nieskładkowych (np. okres urlopu wychowawczego). Możliwość łączenia okresów ubezpieczenia społecznego w KRUS i ZUS przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej mają nadal osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r.

Wysokość emerytury rolniczej

O wysokości emerytury rolniczej decyduje liczba lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, za które zostały opłacone składki na to ubezpieczenie; podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od 1 stycznia 1983 r. do 31 grudnia 1990 r. oraz wysokość opłaconych składek rocznych (od hektarów przeliczeniowych i działów specjalnych oraz od osób ubezpieczonych, z wyjątkiem domowników); prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1982 r., za które została opłacona składka na Fundusz Emerytalny Rolników, a także podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu.

Osobom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. do wysokości emerytury rolniczej nie zalicza się okresów, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi (tj. okresów składkowych takich jak np. zatrudnienie, służba wojskowa). Możliwość uwzględniania okresów ubezpieczenia społecznego w ZUS do wysokości emerytury rolniczej mają nadal osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r.

Na wysokość emerytury rolniczej nie ma wpływu wartość produktów rolnych sprzedawanych jednostkom gospodarki uspołecznionej w latach 1977 – 1989, ani okresy nieskładkowe, o których mowa w przepisach emerytalnych.

Emerytura rolnicza w pełnej wartości

Emeryt, który chce otrzymywać emeryturę rolniczą w pełnej wysokości, tj. część składkową i część uzupełniającą, musi zaprzestać prowadzenia działalności rolniczej. Jeżeli emeryt prowadzi działalność rolniczą, emerytura rolnicza ulega częściowemu zawieszeniu (zawieszenie dotyczy części uzupełniającej emerytury). Zasady te nie dotyczą osób, które chcą uzyskać prawo do emerytury rolniczej przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Osoby te w ogóle nie nabędą prawa do emerytury rolniczej, jeżeli nie zaprzestaną prowadzenia działalności rolniczej.

Uznaje się, że emeryt zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego. Wypłata emerytury rolniczej nie zostanie podjęta w pełnej wysokości, jeżeli emeryt zdecyduje się na zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej poprzez przekazanie gospodarstwa rolnego w formie aktu notarialnego osobie niepełnoletniej. Wówczas wypłata świadczenia zostanie zawieszona do czasu osiągnięcia przez osobę 18 lat.

Osoby uprawnione do emerytury rolniczej w pełnym wieku emerytalnym mogą prowadzić działalność rolniczą, bez zawieszenia wypłaty części uzupełniającej emerytury, jeżeli ich małżonek podlega z mocy ustawy ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Zawieszenie (zmniejszenie) emerytury rolniczej

Osiąganie przez emeryta przychodów z tytułu wykonywania działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego może spowodować – w zależności od wysokości przychodu – zawieszenie lub zmniejszenie emerytury rolniczej (dot. części uzupełniającej). Jeżeli przychody nie przekraczają 70% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (wynagrodzenie to jest ogłaszane przez Prezesa GUS), świadczenie jest nadal wypłacane w dotychczasowej wysokości.

Przychody przekraczające 70% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a nieprzekraczające kwoty stanowiącej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, powodują zmniejszenie części uzupełniającej o kwotę przekroczenia, ale nie więcej niż o maksymalną kwotę zmniejszenia ustaloną dla danego świadczenia. W razie osiągania przychodu przekraczającego kwotę 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ulega zmniejszeniu część uzupełniająca emerytury rolniczej.

Bez względu na wysokość osiąganego przychodu nie podlegają zawieszeniu ani zmniejszeniu emerytury rolnicze osób, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny. Emeryci ci mogą zarobkować bez ograniczeń. Dotyczy to również osób uprawnionych do częściowej emerytury rolniczej. Pozostali emeryci muszą liczyć się z zawieszeniem (zmniejszeniem) pobieranego przez nich świadczenia, w przypadku osiągania przychodu przekraczającego, określone wyżej, progi zarobkowe.

Jedna czy dwie emerytury?

Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., które uzyskają prawo do emerytury rolniczej i do emerytury pracowniczej, mają prawo do wypłaty jednego, wybranego przez siebie świadczenia. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które uzyskują prawo do emerytury rolniczej i do emerytury pracowniczej, mają prawo do wypłaty tych dwóch świadczeń emerytalnych.

Osoby, które nie będą posiadały 25-letniego okresu ubezpieczenia społecznego i nie nabędą prawa do emerytury rolniczej, a posiadają okresy ubezpieczenia społecznego w ZUS, będą mogły ubiegać się o emeryturę w ZUS.

Postępowanie w sprawie świadczeń emerytalnych

Postępowanie o przyznanie emerytury rolniczej, częściowej emerytury rolniczej lub okresowej emerytury rolniczej wszczyna się na podstawie wniosku, złożonego przez osobę zainteresowaną lub pełnomocnika. Wniosek może być złożony na piśmie lub ustnie do protokołu w Oddziale Regionalnym KRUS lub Placówce Terenowej KRUS, właściwych ze względu na miejsce zamieszkania. Wniosek może być złożony w formie dokumentu elektronicznego za pomocą środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą (e-PUAP) do KRUS i opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym.

Wniosek o emeryturę rolniczą, może być wycofany, jednak nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji. Wycofanie wniosku jest skuteczne, jeżeli został złożony na piśmie albo zgłoszony w KRUS ustnie do protokołu. Od decyzji Prezesa KRUS przysługuje prawo wniesienia odwołania (za pośrednictwem jednostki organizacyjnej KRUS) do Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, właściwego za względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy (zainteresowanego) w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

Odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej Kasy, która z upoważnienia Prezesa KRUS wydała decyzję albo ustnie do protokołu sporządzonego przez jednostkę organizacyjną KRUS. Postępowanie odwoławcze wolne jest od opłat.

Bliższe informacje na temat emerytury rolniczej można uzyskać na stronie internetowej www.krus.gov.pl oraz w każdej jednostce organizacyjnej KRUS.