Gęś św. Marcina
Felieton Remigiusza Rączki.
Ani my sie obejrzeli, a już pizło Marcina. Ś nim też momy kupa roztomańtych porzekadeł. „Świynty Marcin na białym koniu przijyżdżo”, czy „Na Marcina z gynsiom do kumina”.
Legenda godo, że św. Marcina wyzdradziyły gynsi, jak się chowoł przed poganami, bo łogromnie zaczły jaszczeć. Ale tak po prowdzie, 11 listopada (św. Marcina), to już je końcowka dobrej pogody, a gynsi cza zbijać, bo majom nojwiyncyj sadła i som najlepszy wypasione.
Prziszoł taki czas, że kupa się terozki godo o gynsiach, a jo je ogromnie rod, że klupli my sie w gowa i wracomy do tradycji.
Jeszcze 30 lot tymu, na każdym placu pasły sie gynsi. A jak już tak było wiyncy dziołchow w chałupie, to wcale cza było chować gynsi, żeby na wiano usuć pierziny i zegłowki.
Ale z gynsi też sie nic nie zmitrynży – bo kark i krzidła idom na żur, z krwie idzie narobić krupniokow, podroby dobrze szmakujom w gulaszu, a nogi idzie owinonć jelitami i upiyc w piekaroku.
Dzisio ło gynsiach sie godo skiż dobrego miynsa i roztomańtych walorow zdrowotnych. Przeca kożdy z nos za bajtla, jak yno pokuckiwoł, toż boł mazany gynsinom. Zresztom gynsina je dobro jak bolom stawy, abo człowiek poczaskany.
Je to najlepszy tłoszcz, kiery dobrze konserwuje miynsa i nadowo się do smażynio. No i nojważniejsze – mo dobry cholesterol kiery zbijo tyn zły. Beztoż nasze starki jadły gynsi, nie wiedziały co to je cholesterol, a żyły dłogo i w zdrowiu. Słyszoł ech też, że nikiere gospodynie dowajom, choby yno troszka gynsiny do ciasta na kołocz.
Kochani Ludkowie, a miynso z gynsi- co tu dużo godać – raritas. A jeszcze z czornymi kluskami, to już wcale pychota. Na koniec już winszuja wom zdrowio i smacznej gonski.
Słowniczek:
Wiszuja – życzę
Zmitrynży – zmarnuje
Wyzdradziyły – zdradziły
Jaszczeć – skrzeczeć
Mazany – smarowany