Życie w zamian za kilka badań

Pomimo, że metody diagnozowania i leczenia raka szyjki macicy i raka piersi są dziś coraz bardziej skuteczne, ciągle wiele kobiet zaniedbuje profilaktykę, wyznając zasadę, że lepiej nie wiedzieć, a jeśli nic nie boli, to z pewnością wszystko jest w porządku. Nic bardziej błędnego, ponieważ w początkowej fazie, nawet rozwinięty rak szyjki macicy może nie dawać żadnych objawów bólowych czy w postaci krwawień.

Tymczasem jest on drugim po raku sutka najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Co roku w Polsce choruje na raka szyjki macicy 15 kobiet na 100 tys. mieszkańców. Pacjentki mieszkające na Śląsku są w lepszej sytuacji od kobiet w innych regionach kraju, gdyż województwo śląskie należy do czołowych jeśli chodzi o rozpoznawalność raka szyjki macicy.

Niebezpieczny wirus brodawczaka ludzkiego

Najczęstszym powodem tej choroby nowotworowej jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Poza tym do rozwoju raka szyjki macicy mogą przyczynić się m.in.: zakażenie pochwy wirusem opryszczki typu drugiego, zakażenie drobnoustrojem chlamydia, przewlekłe zakażenie bakteryjne pochwy wirusem cytomegalii oraz liczne ciąże i porody w młodym wieku.

Wszystkie zmiany skórne przypominające brodawki tzw. kłykciny kończyste w okolicach krocza, odbytu, pochwy i szyjki macicy mogą być objawem zakażenia brodawczakiem ludzkim. Dlatego zawsze powinny niepokoić, a kobiety, które dostrzegą je u siebie muszą natychmiast udać się do lekarza ginekologa.

Konieczna cytologia

Podstawą wczesnego rozpoznania raka szyjki macicy jest właściwa profilaktyka, która polega na wykonaniu testów oraz badań cytologicznych.

Obecnie każda kobieta między 25. a 59. rokiem życia, ubezpieczona w NFZ, raz na trzy lata może skorzystać z ogólnopolskiego programu badań cytologicznych. Cytologia wykonywana podczas rutynowego badania ginekologicznego w gabinecie lekarskim polegają na pobraniu specjalną szczotką wymazu z tarczy szyjki macicy. Zabieg ten jest całkowicie bezbolesny. W województwie śląskim lekarze ginekolodzy wykonują takie badania cytologiczne zarówno u młodszych, jak i starszych kobiet poza programem.

Cytologia pozwala na wczesne rozpoznanie patologicznych zmian szyjki macicy. Dlatego kobiety powinny badać się co najmniej raz w roku. Pamiętać o nich powinny w szczególności te pacjentki, u których był już nieprawidłowy wynik badania cytologicznego. Nie należy się bać rezultatów  takiego badania, ponieważ zwykle po lekach przeciwbakteryjnych powraca idealny wynik cytologii.

Testy na wirusa HPV

Obecnie znanych jest ok. 100 rodzajów wirusa HPV z czego 40 może powodować raka szyjki macicy. Pomocne w wykryciu jego silnie rakotwórczych odmian mogą być specjalistyczne testy na obecność danego typu wirusa w organizmie. Dzięki nim istnieje również możliwość wykrycia przewlekłych zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego. Zasadność wykonania testów należy skonsultować z prowadzącym lekarzem ginekologiem, który może je zlecić jako uzupełnienie badania cytologicznego. Testy nie są refundowane przez NFZ.

Uzupełniająca kolposkopia

Znaczącym postępem w profilaktyce raka szyjki macicy jest rozszerzenie badania cytologicznego o badania kolposkopowe. Pozwalają one na obejrzenie i ocenę powierzchni szyjki macicy za pomocą specjalnego urządzenia optycznego, dokonanie rozpoznania, a także podjęcie odpowiedniej decyzji co do terapii, a w niektórych przypadkach również leczenia.

Kolposkopia jest badaniem uzupełniającym diagnostykę w przypadku zmian wątpliwych. Każda zmiana podejrzana weryfikowana jest poprzez pobranie wycinków w znieczuleniu ogólnym.

Warto się szczepić

Od wielu lat można zapobiegać zachorowaniu na raka szyjki macicy poprzez szczepienia przeciwko zakażeniu brodawczakiem ludzkim. Czym wcześniej podaje się szczepionkę, tym jej skuteczność jest większa. W wielu miejscowościach Polski profilaktycznie zaszczepiono już kilkunastoletnie dziewczynki.

Należy zastosować trzykrotną dawkę, powtórzoną za drugim razem po dwóch miesiącach, a za trzecim – po pół roku. Obecnie koszty szczepień uległy znacznemu obniżeniu, chociaż nadal jest to duży wydatek.

Każda kobieta może zaszczepić się niezależnie od wieku. Szczepionka jest nowoczesna i bezpieczna, gdyż nie zawiera wirusa.

Niedoceniana mammografia

Rak piersi przewyższa swą liczbą zachorowań raka szyjki macicy, stając się głównym sprawcą tragedii wielu kobiet. Od kilkudziesięciu lat głównym orężem w walce z tym nowotworem jest badanie mammograficzne.

Przed erą mammografii rozpoznany nowotwór gruczołu piersiowego przeżywało niewiele kobiet. Obecnie – w przypadku nawet niekorzystnej diagnozy – rokuje on wielokrotnie większe możliwości przeżycia i wyleczenia. Niemniej zrozumiały jest lęk przed jego rozpoznaniem w wyniku badania mammograficznego, a w konsekwencji przed leczeniem chirurgicznym, radioterapią i chemioterapia oraz hormonoterapią. Należy jednak pamiętać, że profilaktyczna mammografia pozwala na wczesne rozpoznanie i daje szanse na wyleczenia nowotworu. Dlatego dyskomfort badania jest niewspółmiernie niski do efektów, jakie ono przynosi kobietom.

Bezpłatnemu badaniu mammograficznemu mogą poddać się kobiety w wieku od 50 do 69 lat, ubezpieczone w NFZ. Badanie to należy powtarzać co dwa lata. Na mammografię można zgłosić się bez skierowania lekarskiego. W miejscowościach, w których nie ma stacjonarnego mammografu, można skorzystać z badania w mammobusie, wyposażonym w odpowiedni aparat do badania piersi.

Samokontrola

Gruczoły piersiowe pacjentek powinien również badać lekarz ginekolog podczas standardowych wizyt w gabinecie. Palpacyjne badanie może wykonać też kobieta w domu. Taką samodzielną kontrolę najlepiej przeprowadzać dwa razy w miesiącu.

Ewa Osiecka