Numer: 36 (929)
Data wydania: 04.09.18
Ks. Henryk Czorny – katecheta gimnazjalny, kapelan Wojska Polskiego, działacz polonijny
Henryk Czorny przyszedł na świat 22 maja 1907 r. w malowniczo położonym nad starym korytem Odry Bukowie. Początkowo uczył się w królewsko–ewngelickim gimnazjum w Raciborzu, a od końca 1921 r. w utworzonym po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski, gimnazjum polskim w Rybniku. Następnie studiował na wydziale teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i 21 czerwca 1931 r. otrzymał w Katowicach święcenia z rąk bp. Stanisława Adamskiego. Pracę kapłańską rozpoczął w gimnazjum w Siemianowicach, gdzie w ciągu ośmioletniej tam pracy dał się poznać jako uzdolniony katecheta i zamiłowany wychowawca – duszpasterz. Szczególną opieką darzył siemianowickich harcerzy, których też kapelanem mianowany został w 1932 r.
Pod koniec sierpnia 1939 r. powołano go do wojska i otrzymał przydział do Wołyńskiej Brygady Kawalerii w charakterze kapelana jej ośrodka zapasowego. Wraz z żołnierzami przebył kampanię wrześniową, uniknąwszy szczęśliwie niewoli. Ukrywając się przed Niemcami, zbiegł w styczniu 1940 r. przez Słowację na Węgry, a stamtąd – po kilkumiesięcznej służbie duszpasterskiej w obozach uchodźców – do Palestyny, gdzie w Haifie 24 września 1940 r. został przyjęty do Brygady Strzelców Karpackich. Początkowo był kapelanem Legii Oficerskiej, potem 6 Pułku Pancernego „Dzieci Lwowskich”, z którym przeszedł kampanię libijską i uczestniczył w walkach II Korpusu Polskiego o Monte Cassino, Bolonię i Anconę. Za odwagę wykazaną podczas pełnienia na polach bitewnych obowiązków kapłańskich ks. Czorny otrzymał szereg odznaczeń, m.in. Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari V klasy, Krzyż Walecznych i Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami. Na krótko przed końcem wojny został starszym kapelanem 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej i z tą jednostką II Korpusu przybył we wrześniu 1946 r. do Wielkiej Brytanii, gdzie powierzono mu funkcję szefa duszpasterstwa Northern Command w północnej i środkowej Anglii. W 1948 r. otrzymał z centrali duszpasterstwa polonijnego polecenie zorganizowania parafii polskiej w Leeds, której został pierwszym proboszczem. Później przekazano mu w opiekę polski dekanat obejmujący hrabstwo Yorku.
Jako proboszcz i dziekan polskich placówek duszpasterskich na emigracji, organizował tam odrębne życie religijne Polaków, krzewiąc wśród nich polskie tradycje i obyczaje. Znając ich przywiązanie do ruchu pątniczego, co roku urządzał pielgrzymki do Ilkley i Pudding Park, zaś by umożliwić im wspólne skupianie się i stworzyć bazę dla ich różnorakiej działalności narodowej, utworzył w Leeds Polski Dom Parafialny. Największym jednak umiłowaniem w duszpasterstwie darzył zawsze i wszędzie polską młodzież, chroniąc ją przed wynarodowieniem przez tworzenie polskich szkół, a zwłaszcza harcerstwa. Ofiarnie też działał w polskich organizacjach społecznych, zwłaszcza kombatanckich, w tym m.in. w Radzie Federacji Światowej Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, Opiece nad Polskimi Cmentarzami Wojennymi, Związku Inwalidów Wojennych Polskich Sił Zbrojnych, Stowarzyszeniu Kapłanów Polskich w Wielkiej Brytanii. W sposób szczególny zżył się ze środowiskiem „Dzieci Lwowskich”, które przez 15 lat powierzało mu funkcję prezesa Koła Żołnierzy 6 Pułku Pancernego.
Ksiądz Henryk Czorny zmarł w nocy z 11 na 12 kwietnia 1965 r. Jego pogrzeb odbył się w kościele Holy Rosary w Leeds, a pochowany został na katolickim cmentarzu w Killingbeck. Tuż po pogrzebie Zarząd Koła pułkowego „Dzieci Lwowskich” postanowił utworzyć Fundusz Trwałego Uczczenia Pamięci ks. Czornego (Father Czorny Memorial Fund), wybierając na jego przewodniczącego gen. Zygmunta Bohusza–Szyszkę. Paweł Porwoł