Numer: 38 (931)
Data wydania: 18.09.18
Jan Dziuba – działacz niepodległościowy, powstaniec, urzędnik
Urodził się 17 lipca 1882 r. w Grabowni, obecnie dzielnicy Rybnika, w rodzinie chłopskiej. Uczęszczał do szkoły ludowej w Golejowie. Po jej ukończeniu rozpoczął pracę w hucie „Silesia”. Od 1901 r. należał do tajnej organizacji „Eleusis” założonej przez światowej sławy filozofa Wincentego Lutosławskiego. Przewodził tej organizacji na terenie ówczesnego powiatu rybnickiego.
Ucieczka
„Eleusis” na Górnym Śląśku stawiała sobie za cel wychowanie kadry działaczy polskich. Za działalność narodową Dziuba został zwolniony z pracy i w 1907 r. przeniósł się do Olkusza w zaborze rosyjskim. Również stąd musiał wkrótce uciekać – jako działacz tajnych organizacji – przed szykanami władz rosyjskich. W 1909 r. założył Polską Organizację Młodzieży Ludowej z siedzibą w Katowicach. Aż do wybuchu I wojny światowej był członkiem zarządu głównego POML. W sierpniu 1912 r. stanął na czele Związku Towarzystw Górnośląskiej Młodzieży Ludowej. W czasie I wojny światowej służył w wojsku niemieckim. Tuż po jej zakończeniu próbował wraz z Alojzym Fizią wzniecić w powiecie rybnickim powstanie przeciwko niemieckiej władzy, za co 18 grudnia 1918 r. stanął przed sądem wojennym, ale został uniewinniony.
Więzienie, amnestia
Jako działacz Polskiej Organizacji Wojskowej, przyczynił się do powodzenia ruchu powstańczego na terenie ziemi rybnicko-wodzisławskiej. W lutym 1919 r. został aresztowany przez Grenzschutz i skazany przez sąd wojskowy w Raciborzu na 10 miesięcy więzienia. W grudniu 1919 r. został objęty amnestią i zaangażował się w działalność Naczelnej Rady Ludowej a następnie Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. Wziął udział w III powstaniu śląskim a po jego zakończeniu został komisarzem likwidacyjnym powstania na powiat rybnicko-raciborski. W czerwcu 1922 r. objął stanowisko Naczelnika Urzędu Okręgowego w gminie zbiorowej w Jedłowniku koło Wodzisławia. Biuro tego urzędu od 1931 r. mieściło się w przyziemiu willi przy dzisiejszej ul. Wolności nr 20 Pełnił tę funkcję do końca życia. Kierował również okręgiem w Jastrzębiu-Zdroju.
Czekał na pociąg...
Dziuba działał w Narodowym Chrześcijańskim Zjednoczeniu Pracy, ugrupowaniu zrzeszającym śląskich zwolenników sanacji, następnie działał w Obozie Zjednoczenia Narodowego. 8 września 1935 r. został wybrany posłem do Sejmu Śląskiego. Został sekretarzem Sejmu Śląskiego czwartej kadencji. Przyczyniał się do ujednolicenia prawa w województwie śląskim z państwem polskim. Zmarł nagle 13 maja 1938 r. w Rybniku na udar serca, kiedy czekał na pociąg do Wodzisławia. Za działalność niepodległościową został odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi i Gwiazdą Górnośląską. Artur Marcisz