Już się nie „dogadamy”

14 kwietnia policjanci z raciborskiej drogówki zauważyli na ulicy Piaskowej forda mondeo, którego kierowca nie korzystał z pasów bezpieczeństwa oraz rozmawiał przez telefon komórkowy. Mundurowi zatrzymali samochód do kontroli. Za kierownicą siedział 31-letni obywatel Czech. Kierowca nie chciał przyjąć mandatu i w zamian za „przymknięcie oka” na jego przewinienia drogowe, zaproponował policjantom łapówkę. Mężczyzna wyjął 800 koron czeskich i 10 złotych, które próbował wręczyć policjantom. Zatrzymanemu mężczyźnie grozi teraz odpowiedzialność nie tylko za wykroczenie drogowe, ale również za przestępstwo korupcyjne, zagrożone karą nawet 8 lat więzienia. To tylko jeden z przypadków próby wręczenia korzyści majątkowej policjantom. Zazwyczaj osoby, które próbują się ratować w ten sposób nie mają świadomości jak surowa kara grozi za „banknot w dowodzie rejestracyjnym”.

Odmowa to norma

Postanowiliśmy sprawdzić, czy policjanci, którzy odmówili przyjęcia korzyści majątkowej są w jakikolwiek sposób nagradzani przez przełożonych. Okazuje się, że najczęściej mogą liczyć jedynie na uścisk dłoni. – Policjanci są nagradzani za wybitne osiągnięcia w służbie. Odmowa przyjęcia korzyści majątkowej jest prawidłowym i rzetelnym wypełnianiem obowiązków służbowych, a co za tym idzie, nie generuje sama z siebie przyznania nagrody – mówi nam nadkomisarz Tomasz Gogolin z zespołu prasowego Komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach. – Mogą zdarzyć się oczywiście sytuacje, gdzie okoliczności zdarzenia skłonią przełożonego do nagrodzenia policjantów – dodaje.

Skąd gotówka w radiowozie?

Policjanci nakładają mandaty karne kredytowane. To przepis wprowadzony lata temu, aby ukrócić korupcję w radiowozach. Ukarany musi w określonym czasie dokonać przelewu na wskazane konto. Inaczej jest w przypadku obcokrajowców. Oni płacą gotówką. Każdą taką wpłatę policjant zgłasza dyżurnemu. Czy policjant może mieć przy sobie większą sumę swoich prywatnych pieniędzy? – Nie ma przepisów, które to regulują, a więc policjant może posiadać dowolna kwotę przy sobie – przyznaje Tomasz Gogolin. Jak dodaje, policjanci są stale kontrolowani przez przełożonych. – Kontrola jest jednym z elementów nadzoru w policji i podlegają jej wszyscy funkcjonariusze. Jej zakres obejmuje wykonywanie czynności przez policjantów zgodnie z obowiązującymi przepisami. Kontrolę sprawują przełożeni oraz jednostki nadrzędne (KWP, KGP). W przypadku korupcji mamy do czynienia z popełnieniem przestępstwa, a takimi sprawami zajmuje się odrębna komórka – Biuro Spraw Wewnętrznych KGP. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa przez policjanta, stosuje się takie same metody pracy operacyjnej i czynności procesowe jak w przypadku każdego innego przestępstwa, jednak czyni to wyspecjalizowana komórka – tłumaczy nadkomisarz Gogolin.

Wizyta kontrolnego

Policjanci kontrolowani są również na poziomie swojej komendy. W jednostkach funkcjonuje tzw. oficer kontrolny. – Funkcje tę pełnią zazwyczaj policjanci zatrudnieni na kierowniczych stanowiskach – mówi nam podinspektor Aleksandra Nowara z Komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach. W największym skrócie, oficer kontrolny ma sprawdzać czy policjanci wywiązują się z powierzonych obowiązków. – Osoba, która ma taki dyżur odwiedza komisariaty, może skontrolować pracę dyżurnego, pojawia się również w terenie. Kontroluje patrole drogówki jak i prewencji. Takie niezapowiedziane kontrole przeprowadzane są zazwyczaj popołudniami oraz w nocy. To taki wewnętrzny mechanizm komendy, który ma eliminować nieprawidłowości – tłumaczy.

Przyznaj się sam

Co ciekawe, istnieje możliwość uniknięcia kary przez osobę, która dała łapówkę. Przepisy sprawca tego przestępstwa nie podlega karze, jeżeli okaże tzw. „czynny żal” – tzn., jeśli dający łapówkę ujawni organom ścigania wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organy te same wykryją popełnienie przestępstwa. Zgłoszenia takiego należy dokonać osobiście na policji lub w prokuraturze w formie pisemnej, poświadczonej własnoręcznym podpisem. To pozwala uniknąć kary, a jest czego unikać. Korupcja jest przestępstwem ściganym z urzędu i podlega karze. Kara dotyczy zarówno osoby oferującej, jak i przyjmującej korzyść majątkową lub osobistą. W zależności od wagi przestępstwa karą może być grzywna, ograniczenie wolności, a nawet pozbawienie wolności do lat 12. Sąd może także orzec tzw. środek karny w postaci: pozbawienia praw publicznych, zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, podania wyroku do publicznej wiadomości czy wreszcie świadczenia pieniężnego na określony cel społeczny.

Dajemy mniej

W 2015 roku spadła przestępczość korupcyjna – wynika z informacji przygotowanej dla nas przez śląską policję. Dane dotyczące przestępczości korupcyjnej w województwie śląskim przekazane przez Wydział do walki z Korupcją KWP w Katowicach (dotyczą różnych przestępstw korupcyjnych art. 228kk, 229kk, 230 kk i in.) wskazują spadek liczby przestępstw korupcyjnych przy równoczesnym wzroście osób, które usłyszały zarzuty. Policja jest więc coraz bardziej skuteczna w walce z korupcją. W 2014 roku stwierdzono 5248 przestępstw korupcyjnych, a w 2015 roku 3985. W 2014 roku zarzuty usłyszało 475 osób, a w 2015 522 osoby. – Są to dane ogólne, nie dotyczą tylko policjantów. Bardziej szczegółowymi danymi nie dysponujemy – przyznaje Tomasz Gogolin z KWP Katowice.

Adrian Czarnota