Usłyszcie ich bez słów

W powiecie wodzisławskim nie istnieje organizacja zrzeszająca ludzi głuchych czy głuchoniemych. Mimo to na spotkania w Domu Parafialnym przy parafii Wniebowzięcia NMP w Wodzisławiu przychodzi nawet 30 niesłyszących. To nie tylko mieszkańcy Wodzisławia, ale także Rogowa, Czyżowic, Skrzyszowa, Turzy Śląskiej czy Gorzyczek. Spotykają się od pięciu lat w każdą środę z inicjatywy ks. Mariusza Banaszczyka (dzisiaj jest wikarym w Jastrzębiu). W jakim celu? By ze sobą być. Porozmawiać przy kawie czy herbacie, wspólnie rozwiązywać problemy tego środowiska. Organizują pielgrzymki, rekolekcje oraz przedsięwzięcia kulturalno-rekreacyjne. Towarzyszy im m.in. wolontariuszka Mariola Czadankiewicz-Klimek oraz ks. Bogusław Świech, wikary parafii Wniebowzięcia NMP, który raz w miesiącu odprawia mszę świętą w języku migowym.

– Oczywiście chętni mają możliwość uczestniczenia we mszy co tydzień. Odbywają się one nie tylko u nas, ale przemiennie także w Jastrzębiu, w Żorach i w Rybniku – tłumaczy ks. Świech.
Pierwszą mszę dla głuchych w okręgu wodzisławskim odprawiono w 1964 r. w kaplicy Matki Boskiej Wniebowziętej w Turzy Śl. Prekursorem był ks. Gerard Nowiński. W wodzisławskiej parafii Wniebowzięcia NMP pierwsza eucharystia w języku migowym miała miejsce w 1986 r.     

Kto z nimi porozmawia?

Osoby głuchonieme niechętnie wspominają swoje wizyty w różnego rodzaju instytucjach. Z porozumiewaniem się mają poważny problem. Eugeniusz Klapuch, dyrektor szpitala w Wodzisławiu przyznaje, że żaden z jego pracowników nie zna języka migowego.

– Jeśli zgłoszą się do nas pacjenci głuchoniemi, to podobnie jak w przypadku osób np. niewidomych prosimy o pomoc osobę towarzyszącą choremu – mówi dyrektor Klapuch.

Niestety podobnie sprawa wygląda w Centrum Powiadamiania Ratunkowego znajdującym się przy Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Wodzisławiu. Tutaj odbierane są wszelkie telefony alarmowe.

– Nie dysponujemy żadnym systemem, który umożliwiałby kontakt z CPR-em osobie głuchoniemej. W sytuacji krytycznej jest więc ona zdana na pomoc osób trzecich. Również wśród strażaków nie ma osoby, która zna język migowy  – mówi komendant KP PSP w Wodzisławiu Kazimierz Musialik.

Prawda jest smutna. Niestety problem istnieje także w innych instytucjach.

Ks. Bogusław Świech - Na jednym z konfesjonałów w naszym kościele widnieje znak informujący, że osoba niesłysząca może  tutaj prosić o spowiedź w języku migowym. By swobodnie porozmawiać i zagwarantować tajemnicę spowiedzi sam sakrament pokuty jest sprawowany w zakrystii (lub innym wolnym miejscu). W przypadku choroby czy śmierci osoby niesłyszącej lub kogoś z najbliższej rodziny, można skontaktować się ze mną przesyłając wiadomość SMS-ową na komórkę. W ciągu siedmiu lat kapłaństwa sprawowałem liturgie pogrzebowe oraz uczestniczyłem w radosnych momentach życia osób niesłyszących i słabosłyszących m.in. asystowałem przy zawarciu sakramentu małżeństwa.

Anna  Bierska z Urzędu Miasta w Wodzisławiu
Pracując jeszcze w Straży Miejskiej miałam czasem kontakt z osobami głuchoniemymi. Nauczyłam się podstaw tego języka na studiach. Jestem jedynym pracownikiem wodzisławskiego magistratu, który w miarę potrafi się z takimi osobami porozumiewać. Na co dzień nie spotykam się z osobami głuchoniemymi. Zdarza się to bardzo rzadko. To nie znaczy, że takich osób brakuje. W naszym urzędzie pracuje głuchy mężczyzna. Radzi sobie bardzo dobrze.  

Józef Szymaniec rzecznik prasowy Starostwa Powiatowego w Wodzisławiu
Przez ostatnie lata problem ten w starostwie się nie pojawił. Nie mamy osoby znającej język migowy, co nie znaczy, że nic w tym kierunku nie robimy. Zatrudnienie takiego pracownika jest konieczne ze względu na standardy jakości i normy europejskie. W najbliższym czasie kilka nowych osób będzie zatrudnionych w naszej kancelarii. Już ogłoszono konkursy na konkretne stanowiska. Jednym z preferowanych wymogów będzie znajomość języka migowego. Nie będzie to warunek przyjęcia do pracy, ale osoba rozumiejąca osoby głuchonieme ma większe szanse.

Zdzisław Chamiga pełniący obowiązki zastępcy komendanta Straży Miejskiej w Wodzisławiu
W naszych szeregach nie ma osoby, która potrafi posługiwać się językiem migowym. Kiedy funkcjonariusz podczas patrolu ma kontakt z głuchoniemym, kontaktuje się z nim za pomocą kartki i długopisu. Ciągle czekamy na wybór nowego komendanta naszej komendy. Może on zdecyduje o konieczności przeprowadzenia szkoleń czy zatrudnienia osoby znającej język migowy. Czas pokaże.   

Mariola Czadankiewicz-Klimek wolontariuszka
Osoby głuche tak naprawdę nie liczą na pomoc urzędników czy pracowników innych instytucji. One doskonale wiedzą, że znających dobrze język migowy brakuje. Niektórzy głuchoniemi potrafią porozumieć się z niesłyszącymi odczytując mowę z ruchu ust, inni starają się kontaktować za pomocą pisma (co nie zawsze może być zrozumiałe dla osoby słyszącej, gdyż język migowy posiada własne zasady odbiegające od gramatyki języka polskiego). Najczęściej jednak proszą o pomoc osoby znające język migowy – rodzinę, przyjaciół. Jeżeli sprawy dotyczą wizyty na policji czy w sądzie, wtedy powiadamiają mnie za pomocą SMS-ów o zaistniałej sytuacji i proszą o pomoc w tłumaczeniu. Należy pamiętać, że język migowy cechują regionalizmy, dodatkowo inaczej „migają” osoby starsze a inaczej młode. Tak naprawdę, aby zrozumieć osoby głuche trzeba często z nimi przebywać. Nie wystarczą jedynie jednorazowe szkolenia.

Magdalena Wija rzecznik Komendy Powiatowej Policji w Wodzisławiu
Jeżeli osoba głuchoniema jest podejrzana o dokonanie przestępstwa, to zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego przesłuchanie musi odbywać się z udziałem biegłego sądowego języka migowego. W przypadku osób zgłaszających się na policję, na przykład świadków w postępowaniach, przesłuchanie odbywa się z udziałem biegłego sądowego lub innej osoby posługującej się językiem migowym. Jest to na przykład członek rodziny głuchoniemego, jego znajomy czy osoba, która znana jest funkcjonariuszowi policji. W przypadku braku osoby, która posługuje się językiem migowym – osoba głuchoniema  może sama pisać swoje zeznania na piśmie  w obecności policjanta. Przesłuchujący uprzedza ją o uprawnieniach i obowiązkach również pisemnie.

Rafał Jabłoński
Justyna Pasierb